In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Non prorsus, inquit, omnisque, qui sine dolore sint, in voluptate, et ea quidem summa, esse dico. Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Quid enim necesse est, tamquam meretricem in matronarum coetum, sic voluptatem in virtutum concilium adducere? Nam cum Academicis incerta luctatio est, qui nihil affirmant et quasi desperata cognitione certi id sequi volunt, quodcumque veri simile videatur. Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum;
Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam in aqua ponitis. Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Fatebuntur Stoici haec omnia dicta esse praeclare, neque eam causam Zenoni desciscendi fuisse. Obscura, inquit, quaedam esse confiteor, nec tamen ab illis ita dicuntur de industria, sed inest in rebus ipsis obscuritas. Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui dum in pulvere quaedam describit attentius, ne patriam quidem captam esse senserit? Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Nam si pravitatem inminutionemque corporis propter se fugiendam putamus, cur non etiam, ac fortasse magis, propter se formae dignitatem sequamur? Nam illud quidem adduci vix possum, ut ea, quae senserit ille, tibi non vera videantur. Videsne ut, quibus summa est in voluptate, perspicuum sit quid iis faciendum sit aut non faciendum? Quid enim necesse est, tamquam meretricem in matronarum coetum, sic voluptatem in virtutum concilium adducere? Ergo infelix una molestia, fellx rursus, cum is ipse anulus in praecordiis piscis inventus est? An vero, inquit, quisquam potest probare, quod perceptfum, quod. Si enim sapiens aliquis miser esse possit, ne ego istam gloriosam memorabilemque virtutem non magno aestimandam putem. Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas.
Hic Speusippus, hic Xenocrates, hic eius auditor Polemo, cuius illa ipsa sessio fuit, quam videmus. Equidem e Cn. Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Addebat etiam se in legem Voconiam iuratum contra eam facere non audere, nisi aliter amicis videretur. Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere.
Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Videmus igitur ut conquiescere ne infantes quidem possint. Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia iucunditatis vel plurimum afferat. Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias; Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere? Sed emolumenta communia esse dicuntur, recte autem facta et peccata non habentur communia. Quid est, quod ab ea absolvi et perfici debeat?
Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. In contemplatione et cognitione posita rerum, quae quia deorum erat vitae simillima, sapiente visa est dignissima. De malis autem et bonis ab iis animalibus, quae nondum depravata sint, ait optime iudicari. Haec quo modo conveniant, non sane intellego. Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Experiamur igitur, inquit, etsi habet haec Stoicorum ratio difficilius quiddam et obscurius. Totum genus hoc Zeno et qui ab eo sunt aut non potuerunt aut noluerunt, certe reliquerunt. Omnia contraria, quos etiam insanos esse vultis. Legimus tamen Diogenem, Antipatrum, Mnesarchum, Panaetium, multos alios in primisque familiarem nostrum Posidonium. Hoc uno captus Erillus scientiam summum bonum esse defendit nec rem ullam aliam per se expetendam.
Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Ergo instituto veterum, quo etiam Stoici utuntur, hinc capiamus exordium. Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam in aqua ponitis. Quae tamen a te agetur non melior, quam illae sunt, quas interdum optines. Ex quo illud efficitur, qui bene cenent omnis libenter cenare, qui libenter, non continuo bene. Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas. Itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant. Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas.
Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata. Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Nam nec vir bonus ac iustus haberi debet qui, ne malum habeat, abstinet se ab iniuria. Nec tamen ullo modo summum pecudis bonum et hominis idem mihi videri potest. Inscite autem medicinae et gubernationis ultimum cum ultimo sapientiae comparatur. Tuo vero id quidem, inquam, arbitratu. Idne consensisse de Calatino plurimas gentis arbitramur, primarium populi fuisse, quod praestantissimus fuisset in conficiendis voluptatibus? Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera.
Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Is hoc melior, quam Pyrrho, quod aliquod genus appetendi dedit, deterior quam ceteri, quod penitus a natura recessit. In quo etsi est magnus, tamen nova pleraque et perpauca de moribus. An hoc usque quaque, aliter in vita? Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt. Non semper, inquam; In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret. Iam in altera philosophiae parte. Praetereo multos, in bis doctum hominem et suavem, Hieronymum, quem iam cur Peripateticum appellem nescio. Tu autem inter haec tantam multitudinem hominum interiectam non vides nec laetantium nec dolentium?
Sine ea igitur iucunde negat posse se vivere? Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Nihil acciderat ei, quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mari abiecerat. Quod cum ita sit, perspicuum est omnis rectas res atque laudabilis eo referri, ut cum voluptate vivatur. Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem. Nihil acciderat ei, quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mari abiecerat. Quod maxime efficit Theophrasti de beata vita liber, in quo multum admodum fortunae datur.
